Ung thư phổi là một trong những loại ung thư nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao. Phân biệt các dấu hiệu nhận biết ung thư phổi đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc can thiệp và điều trị kịp thời, đặc biệt đối với những người có nguy cơ cao.
Vì sao ung thư phổi được gọi là “kẻ giết người thầm lặng”?
Ung thư phổi là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do ung thư trên toàn cầu, với khoảng 1,8 triệu ca tử vong mỗi năm, chiếm khoảng 19% tổng số ca tử vong do ung thư. Tại Việt Nam, ung thư phổi đứng thứ hai về tỷ lệ mắc mới và tử vong, chỉ sau ung thư gan.
Điều khiến ung thư phổi trở thành “kẻ giết người thầm lặng” là do bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn đầu. Nhiều người chỉ phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn muộn, lúc này khối u đã di căn, khiến việc điều trị sẽ phức tạp và khó khăn hơn rất nhiều.
Theo thống kê, có đến 75% bệnh nhân ung thư phổi tại Việt Nam được chẩn đoán ở giai đoạn muộn, dẫn đến tỷ lệ sống 5 năm thấp hơn 15%. Trong khi đó, nếu phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu, tỷ lệ sống 5 năm có thể lên đến 64%.
Đó chính là lý do các quốc gia phát triển luôn cố gắng nâng cao ý thức và đẩy mạnh việc tầm soát ung thư phổi, nhằm phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm. Việc phát hiện sớm ung thư phổi có thể giúp tăng cơ hội điều trị thành công, giảm nguy cơ tử vong và nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.
10 dấu hiệu nhận biết ung thư phổi thường gặp
Ung thư phổi thường rất khó phát hiện trong giai đoạn đầu, vì các triệu chứng nếu có thường dễ bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác như: cảm cúm, viêm phổi, hay bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
Tuy nhiên, bệnh không hoàn toàn không có triệu chứng. Một số bệnh nhân có thể gặp phải một số dấu hiệu nhận biết ung thư phổi sau:
1. Ho kéo dài, không dứt
Ho là một trong những dấu hiệu nhận biết ung thư phổi phổ biến nhất của ung thư phổi và thường là dấu hiệu đầu tiên mà bệnh nhân cảm nhận được. Trên thực tế, ho kéo dài không phải lúc nào cũng do ung thư, nhưng nếu tình trạng ho kéo dài hơn 2–3 tuần mà không giảm, thì đây có thể là một dấu hiệu cảnh báo.
Cụ thể, nếu bạn thấy tình trạng ho kéo dài, không đáp ứng với thuốc ho, hoặc tình trạng ho có dấu hiệu thay đổi (ví dụ: ho khan, ho nặng hơn hoặc có cảm giác tức ngực khi ho), đây có thể là dấu hiệu của ung thư phổi. Đặc biệt, nếu ho kéo dài đi kèm với các triệu chứng khác như khó thở, mệt mỏi, hay đau ngực, hãy đi đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám.
2. Ho ra máu hoặc đờm lẫn máu
Ho ra máu hoặc đờm có máu là một dấu hiệu nghiêm trọng có thể liên quan đến ung thư phổi. Tình trạng này thường xảy ra khi khối u phát triển và xâm lấn các cơ quan lân cận, làm vỡ các mạch máu nhỏ trong phổi.
Nếu gặp phải tình trạng này, đừng chủ quan nếu chỉ ra một lượng máu nhỏ. Vì đây có thể là dấu hiệu của ung thư phổi hoặc các bệnh lý nghiêm trọng khác như viêm phổi hay bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).
3. Khó thở, hụt hơi khi gắng sức
Khó thở hoặc cảm giác hụt hơi khi thực hiện các hoạt động nhẹ như leo cầu thang hay đi bộ có thể là dấu hiệu của tắc nghẽn đường thở hoặc tổn thương phổi. Khi khối u hoặc các tổn thương khác ảnh hưởng đến phổi, khả năng cung cấp oxy bị giảm, dẫn đến khó thở, đặc biệt khi gắng sức.
Tắc nghẽn đường thở do khối u hoặc viêm phổi có thể khiến không khí không lưu thông đi vào phổi, gây mệt mỏi và khó thở. Nếu tình trạng này kéo dài hoặc ngày càng nghiêm trọng, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư phổi hoặc các bệnh lý nghiêm trọng khác như COPD hoặc viêm phế quản.
4. Đau tức ngực, đau lan ra vai hoặc lưng
Đau tức ngực âm ỉ, cảm giác nặng hoặc đau lan ra vai, lưng có thể là dấu hiệu của ung thư phổi. Khi khối u phát triển, nó có thể chèn ép hoặc xâm lấn vào các mô xung quanh, gây đau hoặc khó chịu ở vùng ngực. Nếu cơn đau kéo dài, không rõ nguyên nhân hoặc ngày càng tồi tệ hơn, đây có thể là dấu hiệu của tổn thương phổi hoặc sự xâm lấn của khối u.
5. Khàn tiếng hoặc mất tiếng đột ngột
Khối u quá lớn có thể chèn ép hoặc ảnh hưởng đến dây thần kinh thanh quản, làm suy giảm chức năng phát âm, gây ra tình trạng khàn tiếng hoặc mất tiếng.
Mặc dù khàn tiếng cũng có thể do các bệnh lý khác như viêm họng hoặc cảm lạnh, nhưng nếu triệu chứng kéo dài, hãy đến bệnh viện để được bác sĩ kiểm tra chuyên sâu hơn.
6. Viêm phổi, viêm phế quản tái đi tái lại
Khi khối u trong phổi bắt đầu phát triển và di căn, nó có thể gây tắc nghẽn đường thở, làm cản trở luồng không khí, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus dễ xâm nhập, gây viêm. Điều này dẫn đến các đợt viêm phổi hoặc viêm phế quản tái phát, khó điều trị bằng kháng sinh hay thuốc thông thường.
Nếu bạn gặp phải tình trạng viêm phổi hoặc viêm phế quản tái đi tái lại mà không rõ nguyên nhân, hoặc các đợt viêm không thuyên giảm dù điều trị, hãy đi khám ngay để kiểm tra sức khỏe phổi.
7. Sụt cân, chán ăn không rõ nguyên nhân
Sụt cân và chán ăn không rõ nguyên nhân thường xuất hiện ở giai đoạn tiến triển của ung thư, khi cơ thể phải đối mặt với tác động của khối u. Nếu tình trạng này kéo dài, đặc biệt khi kèm theo các triệu chứng như ho kéo dài, khó thở hoặc mệt mỏi, bạn cần thăm khám bác sĩ để chẩn đoán và điều trị kịp thời.
8. Mệt mỏi kéo dài, suy nhược cơ thể
Khối u ung thư có thể làm cản trở chức năng của phổi, dẫn đến thiếu oxy trong cơ thể. Thiếu oxy kéo dài khiến cơ thể cảm thấy mệt mỏi, yếu đuối, ngay cả khi không thực hiện hoạt động thể chất. Ngoài ra, quá trình viêm do khối u hoặc sự xâm lấn của tế bào ung thư cũng có thể gây ra mệt mỏi mãn tính.
9. Sưng phù mặt, cổ (hội chứng tĩnh mạch chủ trên)
Khối u trong phổi có thể chèn ép vào tĩnh mạch chủ trên, mạch máu chính dẫn máu từ đầu, cổ và tay trở về tim. Điều này có thể gây sưng phù ở mặt, cổ và làm nổi rõ các mạch máu ở khu vực này. Tình trạng sưng phù mặt, cổ được gọi là hội chứng tĩnh mạch chủ trên, có thể gây cảm giác căng thẳng, khó chịu và thậm chí khó thở.
10. Triệu chứng lan rộng
Khi ung thư phổi di căn đến các bộ phận khác như xương, não hoặc mô lân cận, nó có thể gây ra các triệu chứng như đau xương, đau đầu, chóng mặt, hoặc các dấu hiệu thần kinh khác như mất cảm giác, yếu cơ hoặc thay đổi khả năng vận động. Đây là dấu hiệu nhận biết ung thư phổi, cho thấy ung thư đã vào giai đoạn muộn, di căn và ảnh hưởng đến các cơ quan khác trong cơ thể.
Vì sao dấu hiệu ung thư phổi dễ bị bỏ qua?
Dấu hiệu ung thư phổi thường bị nhầm lẫn với các bệnh lý hô hấp thông thường như cảm cúm, viêm phế quản hay cảm lạnh, khiến người bệnh dễ bỏ qua. Đặc biệt, những người hút thuốc lá có xu hướng chủ quan, cho rằng ho và các triệu chứng khác là điều bình thường do thói quen hút thuốc, mà không nhận ra đây có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư phổi.
Một lý do nữa là tâm lý “không đau thì không đi khám”, khiến nhiều người không chú trọng đến việc thăm khám định kỳ. Họ thường nghĩ rằng chỉ khi có cảm giác đau đớn mới cần đi khám. Tuy nhiên, ung thư phổi thường phát triển âm thầm và không gây đau đớn ngay từ giai đoạn đầu. Vì vậy, việc nhận diện sớm các dấu hiệu cảnh báo rất quan trọng và cần thiết để có thể phát hiện và điều trị kịp thời.
Ai cần cảnh giác nhiều hơn với các dấu hiệu này?
Một số nhóm người có nguy cơ cao mắc ung thư phổi và cần đặc biệt cảnh giác với các dấu hiệu của bệnh:
Người hút thuốc lá chủ động & thụ động
Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ung thư phổi. Những người hút thuốc chủ động hay hít khói thuốc thụ động đều có nguy cơ cao mắc ung thư phổi.
Người trên 40 tuổi
Nguy cơ mắc ung thư phổi tăng theo độ tuổi, đặc biệt là sau 40. Khi đến tuổi này, chức năng phổi sẽ bắt đầu suy giảm dần, cộng với các yếu tố nguy cơ khác, làm tăng khả năng mắc ung thư phổi.
Người làm việc trong môi trường ô nhiễm
Những người làm việc trong môi trường có bụi mịn, amiăng, hoặc tiếp xúc với hóa chất độc hại có nguy cơ cao mắc ung thư phổi. Các chất ô nhiễm này có thể gây tổn thương lâu dài cho phổi và làm tăng nguy cơ ung thư phổi. Vì vậy, những người làm việc trong các ngành nghề như xây dựng, công nghiệp hóa chất, hoặc môi trường có bụi mịn cần lưu ý các dấu hiệu bất thường liên quan đến sức khỏe hô hấp.
Người có tiền sử gia đình mắc ung thư phổi
Các yếu tố di truyền cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc ung thư phổi. Vì vậy, những người có tiền sử gia đình mắc bệnh này nên chủ động theo dõi sức khỏe và thực hiện tầm soát ung thư phổi sớm hơn để phát hiện bệnh kịp thời.
Cách nhận diện bệnh khi chưa có triệu chứng
Ung thư phổi thường rất mơ hồ trong thời gian đầu. Cách duy nhất nhận diện bệnh khi chưa có triệu chứng là tầm soát ung thư định kỳ.
Với công nghệ phát triển ngày càng hiện đại, hiện nay có một số phương pháp tầm soát ung thư phổi hiệu quả. Dưới đây là ba phương pháp phổ biến:
-
Chụp CT ngực liều thấp (Low-dose CT scan)
Chụp CT ngực liều thấp là phương pháp tầm soát ung thư phổi được khuyến cáo, đặc biệt đối với nhóm người có nguy cơ cao. Phương pháp này sẽ sử dụng liều tia X thấp để tạo ra hình ảnh chi tiết, từ đó phát hiện các khối u nhỏ bên trong phổi.
Ưu điểm:
- Phát hiện sớm các khối u nhỏ.
- Tăng khả năng phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn đầu.
Nhược điểm:
- Cần phải thực hiện định kỳ, chi phí cao.
- Có thể phát hiện các khối u không phải ung thư (nên cần phải thực hiện thêm các phương pháp khác để xác định).
2. Xét nghiệm ctDNA
Xét nghiệm ctDNA là phương pháp phát hiện DNA khối u lưu hành trong máu. Phương pháp này có thể phát hiện sự hiện diện của tế bào ung thư mà không cần phẫu thuật hay sinh thiết mô. Xét nghiệm này đang ngày càng phổ biến trong nhiều bệnh viện và cơ sở y tế tại Việt Nam. Xem thêm xét nghiệm ctDNA phổi tại ĐÂY.
Ưu điểm:
- Phương pháp không xâm lấn, dễ thực hiện.
- Có thể thực hiện hàng năm
Nhược điểm: Chưa phổ biến rộng rãi, đặc biệt tại các khu vực chưa phát triển.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Câu hỏi 1: Bao lâu ho kéo dài thì nên đi khám?
Nếu bạn bị ho kéo dài hơn 2–3 tuần mà không có dấu hiệu cải thiện, dù đã sử dụng thuốc hoặc điều trị, thì đây là lúc bạn nên đi khám bác sĩ. Ho kéo dài có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề hô hấp, bao gồm ung thư phổi, đặc biệt nếu kèm theo các triệu chứng khác như ho ra máu, khó thở hoặc đau ngực.
Câu hỏi 2: Tầm soát ung thư phổi có đau không?
Tầm soát ung thư phổi thường không gây đau. Các phương pháp phổ biến như chụp CT ngực liều thấp hoặc xét nghiệm ctDNA không xâm lấn và khá thoải mái. Trong quá trình chụp CT ngực liều thấp, bác sĩ hoặc kỹ thuật viên có thể chỉ yêu cầu bạn nằm yên trong vài phút để thực hiện, mặc khác thì xét nghiệm ctDNA chỉ cần một ống máu.
Tuy nhiên, nếu bạn thực hiện nội soi phế quản hoặc sinh thiết, có thể sẽ có cảm giác khó chịu hoặc cần gây tê, nhưng các phương pháp này thường được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa và sẽ được hỗ trợ giảm đau.
Câu hỏi 3: Chi phí tầm soát ung thư phổi hiện nay là bao nhiêu?
Chi phí tầm soát ung thư phổi có thể dao động tùy thuộc vào phương pháp tầm soát và cơ sở y tế. Ví dụ, chụp CT ngực liều thấp thường có chi phí khoảng từ 1-3 triệu đồng, xét nghiệm ctDNA phổi có thể giao động từ 3-5 triệu đồng. Nội soi phế quản và sinh thiết cũng có chi phí cao hơn vì đây là phương pháp xâm lấn.
Chi phí này có thể phụ thuộc tùy theo nơi thực hiện và nhiều yếu tố tác động khác. Hãy tham khảo chi tiết từ các bệnh viện hoặc cơ sở y tế uy tín để biết chi phí chính xác và lựa chọn phương pháp tầm soát phù hợp.
Kết luận
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu nhận biết ung thư phổi rất quan trọng để có thể phát hiện và điều trị bệnh kịp thời. Mặc dù các triệu chứng có thể không rõ ràng, nhưng nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu như ho kéo dài, khó thở, đau ngực, hoặc ho ra máu, đừng ngần ngại đến cơ sở y tế để thăm khám. Hãy luôn chủ động bảo vệ sức khỏe bằng cách theo dõi thường xuyên và thực hiện tầm soát ung thư phổi định kỳ khi có triệu chứng hoặc yếu tố nguy cơ.
Lưu ý: Bài viết này chỉ mang tính tham khảo, được xây dựng dựa trên các nguồn y khoa uy tín và thông tin từ các nghiên cứu khoa học. Thông tin không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa chuyên sâu. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng nghi ngờ hoặc có bất kỳ lo lắng nào về sức khỏe, hãy đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và nhận lời khuyên từ các chuyên gia y tế.
Thông tin tham khảo:
