“Siêu âm có phát hiện ung thư dạ dày không” là thắc mắc của nhiều người khi quan tâm đến sức khỏe tiêu hóa. Những băn khoăn về phương pháp này sẽ được giải đáp qua bài viết sau.
Ung thư dạ dày là gì?
Ung thư dạ dày (gastric cancer) là loại ung thư phát triển từ niêm mạc dạ dày, chủ yếu dưới dạng ung thư tuyến (adenocarcinoma). Bệnh được phân loại theo Lauren thành hai thể chính: thể ruột (intestinal type) và thể lan tỏa (diffuse type). Thể ruột thường có cấu trúc tuyến và liên quan đến các yếu tố nguy cơ như nhiễm H. pylori, viêm dạ dày mãn tính, loét dạ dày hoặc thiếu máu ác tính. Ngược lại, thể lan tỏa không có cấu trúc tuyến rõ rệt và chưa xác định được giai đoạn tiền ung thư điển hình.
Theo thống kê GLOBOCAN 2020 của Tổ chức Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC), trên toàn cầu mỗi năm có khoảng 1.089.000 ca mắc mới và 769.000 ca tử vong do ung thư dạ dày. Tại Việt Nam, ung thư dạ dày đứng thứ 4 về tỷ lệ mắc và thứ 3 về tỷ lệ tử vong, chỉ sau ung thư gan và phổi.
Một trong những lý do khiến ung thư dạ dày trở nên nguy hiểm là triệu chứng khởi phát mờ nhạt, dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề tiêu hóa thông thường như đầy hơi, khó tiêu hay đau bụng nhẹ. Thêm vào đó, cấu trúc rộng và phức tạp của dạ dày cho phép khối u phát triển âm thầm trong thời gian dài mà không gây dấu hiệu rõ rệt.
Ở nhiều quốc gia, việc tầm soát ung thư dạ dày chưa phổ biến, dẫn đến phần lớn ca bệnh được phát hiện ở giai đoạn muộn, khi bệnh nhân xuất hiện triệu chứng bất thường và mới đến cơ sở y tế thăm khám. Điều này khiến việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời trở nên khó khăn, làm tăng nguy cơ tử vong.
Siêu âm dạ dày là gì?
Siêu âm dạ dày là phương pháp chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, sử dụng sóng siêu âm tần số cao để quan sát cấu trúc bên trong dạ dày và các cơ quan lân cận. Kỹ thuật này giúp phát hiện các bất thường như khối u, dị vật, trào ngược dạ dày hay dịch trong dạ dày. Nguyên lý hoạt động dựa trên việc phát sóng âm vào cơ thể, thu lại sóng dội từ các mô và chuyển thành hình ảnh hiển thị trên màn hình.
Bác sĩ thường chỉ định siêu âm dạ dày khi bệnh nhân có các triệu chứng bất thường như: đau bụng, chướng bụng, đầy hơi, ợ nóng, nôn ra máu hoặc nghi ngờ khối u. Ưu điểm của phương pháp này là an toàn, không xâm lấn, không gây đau, chi phí thấp và thực hiện nhanh chóng.
Siêu âm có phát hiện ung thư dạ dày không?
Siêu âm dạ dày có thể gián tiếp gợi ý sự hiện diện của ung thư trong một số trường hợp, như thay đổi hình thái dạ dày, luồng dịch-khí trong dạ dày do khối u lớn, thâm nhiễm cứng thành dạ dày dày hoặc có các tổn thương ở gan hoặc hạch bạch huyết trong ổ bụng to do di căn. Tuy nhiên, phương pháp này cũng có nhiều hạn chế, đặc biệt là tương đối khó phát hiện những tổn thương nhỏ, ung thư giai đoạn sớm hoặc các bất thường chỉ nằm ở niêm mạc bên trong dạ dày.
Do đó, siêu âm không phải là phương pháp chính xác để chẩn đoán ung thư dạ dày, nhưng vẫn là công cụ hữu ích để hỗ trợ bác sĩ đánh giá tình trạng bệnh, phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ và quyết định các xét nghiệm chuyên sâu hơn như nội soi dạ dày hoặc sinh thiết.
Các phương pháp chẩn đoán ung thư dạ dày chính xác hơn
Để chẩn đoán ung thư dạ dày một cách chính xác, các bác sĩ thường sử dụng nội soi dạ dày, được coi là tiêu chuẩn vàng. Phương pháp này giúp bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày, phát hiện các tổn thương sớm. Trong quá trình thực hiện, nếu phát hiện bất thường có thể thực hiện đồng thời để lấy mẫu sinh thiết mô nhằm xác định tế bào ung thư.
Bên cạnh đó, các phương pháp hình ảnh như CT scan, MRI hoặc PET-CT cũng được sử dụng để đánh giá kích thước khối u, mức độ xâm lấn và di căn sang các cơ quan lân cận, giúp lập kế hoạch điều trị hiệu quả.
Trong những năm gần đây, sinh thiết lỏng (liquid biopsy) dựa trên ctDNA đang được nghiên cứu và ứng dụng, cho phép phát hiện dấu ấn ung thư trong máu, giúp phát hiện bệnh sớm. Phương pháp này đang được các chuyên gia đánh giá cao về tính chính xác và khả năng ứng dụng trong lâm sàng.
Dấu hiệu nghi ngờ ung thư dạ dày cần đi khám sớm
Ung thư dạ dày thường phát triển âm thầm, vì vậy việc nhận biết các dấu hiệu cảnh báo sớm là rất quan trọng. Người bệnh cần đi khám ngay khi xuất hiện các triệu chứng như đầy bụng, chán ăn, cảm giác no nhanh; đau thượng vị kéo dài; buồn nôn, nôn hoặc ợ chua; đi ngoài phân đen hoặc có máu ẩn trong phân; và sụt cân không rõ nguyên nhân kèm mệt mỏi kéo dài.
Khi nào nên đi tầm soát ung thư dạ dày?
Các đối tượng nên thực hiện tầm soát bao gồm:
- Người trên 40 tuổi, đặc biệt nếu có triệu chứng tiêu hóa kéo dài như đau bụng, chán ăn hoặc đầy hơi;
- Người có tiền sử gia đình bị ung thư dạ dày, nguy cơ di truyền làm tăng khả năng mắc bệnh;
- Người nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, yếu tố nguy cơ chính gây viêm loét dạ dày và ung thư;
- Người có tiền sử viêm loét dạ dày mạn tính hoặc polyp dạ dày, những tình trạng này có thể tiến triển thành ung thư theo thời gian.
Vai trò của siêu âm trong quản lý sức khỏe tiêu hóa
Siêu âm ổ bụng là phương pháp có vai trò quan trọng trong quản lý sức khỏe tiêu hóa. Phương pháp này giúp phát hiện sớm các bất thường ở gan, mật, tụy và các cơ quan liên quan, từ đó hỗ trợ bác sĩ đánh giá tổng quan tình trạng hệ tiêu hóa.
Ngoài ra, siêu âm còn giúp định hướng các bước thăm khám chuyên sâu như nội soi dạ dày, CT scan hoặc MRI khi phát hiện dấu hiệu bất thường. Khi kết hợp với các xét nghiệm khác như xét nghiệm máu, sinh thiết mô hoặc sinh thiết lỏng (ctDNA), siêu âm góp phần nâng cao độ chính xác trong chẩn đoán và theo dõi bệnh lý tiêu hóa, đặc biệt là trong phát hiện sớm ung thư dạ dày và các bệnh lý gan mật.
Những câu hỏi thường gặp về siêu âm và ung thư dạ dày
Câu hỏi 1: Siêu âm có thay thế nội soi để phát hiện ung thư dạ dày không?
Siêu âm không thể thay thế nội soi dạ dày. Nội soi giúp bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc bên trong dạ dày, phát hiện tổn thương sớm và lấy mẫu sinh thiết. Mặc khác, siêu âm là phương pháp được thực hiện bên ngoài, chỉ hỗ trợ gợi ý các bất thường như khối u lớn, thành dạ dày dày hoặc hạch to.
Câu hỏi 2: Có cần nhịn ăn trước khi siêu âm không?
Để kết quả siêu âm chính xác, bệnh nhân thường được khuyến cáo nhịn ăn từ 6–8 giờ trước khi thực hiện, tránh uống nước có gas hoặc chất lỏng nhiều bọt để sóng siêu âm truyền tốt hơn.
Câu hỏi 3: Siêu âm có phát hiện được khối u nhỏ trong dạ dày không?
Siêu âm khó phát hiện các khối u nhỏ hoặc tổn thương giai đoạn sớm nằm sâu trong niêm mạc. Do đó, nếu trong quá trình siêu âm mà xuất hiện bất thường bên trong dạ dày, bác sĩ thường chỉ định nội soi, sinh thiết hoặc các phương pháp chẩn đoán chuyên sâu khác để có kết quả chính xác.
Câu hỏi 4: Nên siêu âm hay nội soi nếu nghi ngờ ung thư dạ dày?
Nếu đã nằm trong nhóm nghi ngờ ung thư dạ dày, nội soi dạ dày vẫn là lựa chọn ưu tiên. Siêu âm có thể được thực hiện bổ trợ để đánh giá gan, tụy, mật hoặc hạch bạch huyết, giúp bác sĩ định hướng các bước chẩn đoán và điều trị tiếp theo.
Kết luận
Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn giải đáp được thắc mắc “Siêu âm có phát hiện ung thư dạ dày không”. Nhìn chung, mặc dù siêu âm không thay thế được nội soi dạ dày để chẩn đoán chính xác ung thư, nhưng đây vẫn là phương pháp hỗ trợ hữu ích, giúp phát hiện các bất thường ở thành dạ dày, gan, mật và tụy. Khi kết hợp với nội soi, sinh thiết và các xét nghiệm hình ảnh khác, siêu âm góp phần tăng độ chính xác trong chẩn đoán sớm, cải thiện cơ hội điều trị thành công.
Nếu bạn hoặc người thân có các triệu chứng tiêu hóa kéo dài hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy đặt lịch khám và siêu âm dạ dày để được bác sĩ tư vấn và theo dõi kịp thời.
Lưu ý: Bài viết chỉ cung cấp thông tin y tế tổng quát, không thay thế cho chẩn đoán hoặc tư vấn y khoa. Độc giả cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn chính xác.
