Trong ba tháng đầu thai kỳ, sức khỏe của người mẹ và thai nhi đều cần được theo dõi sát sao để đảm bảo sự phát triển an toàn. Các xét nghiệm máu đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm tra các chỉ số sức khỏe, phát hiện sớm các vấn đề di truyền và xác định những nguy cơ có thể ảnh hưởng đến mẹ và thai nhi. Dưới đây là tổng hợp các loại xét nghiệm máu quan trọng trong ba tháng đầu thai kỳ mà mẹ bầu cần biết!
Xét nghiệm Beta HCG và xác định thai kỳ
Beta HCG là xét nghiệm máu chủ yếu để xác nhận có thai trong giai đoạn đầu thai kỳ. Beta HCG (Human Chorionic Gonadotropin) là một hormone do nhau thai sản xuất sau khi trứng thụ tinh bám vào tử cung. Xét nghiệm này giúp:
- Xác nhận thai kỳ sớm: Beta HCG có thể phát hiện thai sớm nhất từ 6-8 ngày sau thụ tinh.
- Theo dõi sự phát triển của thai nhi: Mức HCG trong máu của người mẹ tăng rất nhanh trong những tuần đầu, đạt đỉnh ở tuần thứ 10-12. Nếu mức HCG tăng hoặc giảm không theo chuẩn, có thể chỉ ra các vấn đề như thai ngoài tử cung, nguy cơ sảy thai hoặc thai lưu.
- Đánh giá nguy cơ đa thai: Mức HCG cao hơn bình thường cũng có thể là dấu hiệu của đa thai (thai đôi, thai ba) hoặc một số bất thường như chửa trứng.
Xét nghiệm máu khi thai kỳ diễn ra là cần thiết với mọi mẹ bầu
Xét nghiệm máu Beta HCG được thực hiện tại cơ sở y tế, không cần chuẩn bị trước và có thể thực hiện vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày. Kết quả sẽ cho thấy nồng độ Beta HCG cụ thể, giúp bác sĩ đưa ra các chẩn đoán và kế hoạch theo dõi thai kỳ.
Xét nghiệm nhóm máu và yếu tố Rh (RhD)
Xét nghiệm nhóm máu và yếu tố Rh (RhD) là một phần thiết yếu trong giai đoạn đầu thai kỳ nhằm phòng ngừa các biến chứng có thể xảy ra do bất đồng yếu tố Rh giữa mẹ và thai nhi:
- Xác định nhóm máu của mẹ (A, B, AB, O) để phòng ngừa các tình huống khẩn cấp cần truyền máu.
- Xác định yếu tố Rh: Nếu mẹ có nhóm máu Rh âm (Rh-) và thai nhi có Rh dương (Rh+), có thể xảy ra hiện tượng “bất đồng Rh” khi máu của mẹ và thai nhi tiếp xúc, dẫn đến việc cơ thể mẹ tạo kháng thể chống lại hồng cầu của thai nhi. Điều này có thể gây ra thiếu máu và các biến chứng nghiêm trọng cho thai nhi.
Nếu mẹ có yếu tố Rh âm, bác sĩ sẽ tiêm một loại thuốc kháng D immunoglobulin trong tuần thai thứ 28 và sau khi sinh để ngăn ngừa sản sinh kháng thể chống lại thai nhi Rh dương.
Xét nghiệm sàng lọc dị tật thai nhi
Trong ba tháng đầu, xét nghiệm sàng lọc các dị tật di truyền của thai nhi rất quan trọng. Trước đây, việc khám sàng lọc để phát hiện thai nhi mắc các bất thường số lượng nhiễm sắc thể phổ biến và nghiêm trọng chỉ được thực hiện từ tuần thứ 11-12 trở đi với các phương pháp sàng lọc sinh hóa truyền thống.
Kể từ khi giới thiệu xét nghiệm trước sinh không xâm lấn (NIPT) để phát hiện các trường hợp bất thường về số lượng nhiễm sắc thể ở thai nhi vào thực hành lâm sàng năm 2011, xét nghiệm này đã nhanh chóng thay đổi toàn cảnh sàng lọc trước sinh và đã được áp dụng ở hơn 60 quốc gia và hơn 10 triệu lượt xét nghiệm được thực hiện mỗi năm. Sự phổ biến nhanh chóng của NIPT được thúc đẩy bởi nhu cầu của phụ nữ mang thai và các chuyên gia y tế, sự phát triển công nghệ. NIPT có thể chỉ định như một xét nghiệm đầu tay cho tất cả phụ nữ mang thai cho thai bất thường số lượng nhiễm sắc thể.
Xét nghiệm NIPT là một phương pháp xét nghiệm sàng lọc trước sinh không xâm lấn, được thực hiện bằng cách phân tích DNA ngoại bào của nhau thai có trong máu của mẹ. Kỹ thuật NIPT sử dụng mẫu máu của người mẹ để thu thập và phân tích những đoạn DNA này, từ đó xác định nguy cơ mắc các bất thường nhiễm sắc thể ở thai nhi như hội chứng Down, hội chứng Edwards và hội chứng Patau… mà không gây rủi ro cho thai nhi.
NIPT có thể chỉ định như một xét nghiệm đầu tay cho tất cả phụ nữ mang thai
Từ khảo sát 3 bất thường số lượng nhiễm sắc thể nguy hiểm, NIPT còn được chỉ định cho thai phụ để sàng lọc bất thường nhiễm sắc thể giới tính. Đặc biệt, vào tháng 5/2022, sau nhiều nỗ lực nghiên cứu, Viện Di truyền Y học – Gene Solutions đã phát triển thành công xét nghiệm NIPT – triSure Procare giúp sàng lọc toàn diện các loại bất thường di truyền phổ biến nhất trong thai kỳ gồm: 27 bất thường số lượng nhiễm sắc thể cho thai, 01 mất đoạn phổ biến duy nhất khuyến cáo liên quan hội chứng DiGeorge cho thai, 7.000 đột biến liên quan 25 bệnh đơn gen trội cho thai và 7.535 đột biến liên quan đến 19 bệnh di truyền lặn cho mẹ.
- Thời điểm thực hiện: NIPT có thể được thực hiện sớm khi thai tròn 9 tuần trở lên.
- Ưu điểm: Độ chính xác cao trên 99%, không xâm lấn và an toàn cho thai nhi.
Xét nghiệm các bệnh truyền nhiễm
Trong giai đoạn đầu thai kỳ, xét nghiệm máu biết được những bệnh gì? Xét nghiệm máu còn nhằm phát hiện các bệnh truyền nhiễm rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và thai nhi như: viêm gan B, HIV, giang mai, Rubella…
Xét nghiệm công thức máu
Xét nghiệm công thức máu toàn phần (CBC – Complete Blood Count) là xét nghiệm máu cơ bản giúp đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát của người mẹ. Vậy xét nghiệm công thức máu biết được bệnh gì?
- Hồng cầu và hemoglobin: Để kiểm tra tình trạng thiếu máu. Thiếu máu có thể ảnh hưởng đến lượng oxy cung cấp cho thai nhi, gây mệt mỏi cho mẹ và tăng nguy cơ các biến chứng khác.
- Bạch cầu: Để phát hiện các tình trạng nhiễm trùng.
- Tiểu cầu: Để đánh giá khả năng đông máu, đặc biệt quan trọng khi mẹ chuẩn bị sinh nở.
Xét nghiệm đường huyết
Xét nghiệm đường huyết được thực hiện để phát hiện nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ (gestational diabetes). Tiểu đường thai kỳ có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, gây ra các vấn đề như trọng lượng thai lớn, sinh non, nguy cơ mắc tiểu đường cho mẹ và bé sau khi sinh.
Xét nghiệm đường huyết thường được thực hiện vào tuần thai thứ 24 – 28
Xét nghiệm đường huyết thường được thực hiện vào buổi sáng khi mẹ bầu nhịn ăn. Kết quả sẽ cho biết mức độ đường huyết khi đói, giúp bác sĩ đánh giá nguy cơ mắc tiểu đường thai kỳ. Nếu có dấu hiệu tiểu đường thai kỳ, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm chuyên sâu hơn như nghiệm pháp dung nạp glucose (OGTT) để xác định chẩn đoán chính xác.
Xét nghiệm máu trong ba tháng đầu thai kỳ là những bước quan trọng giúp kiểm tra sức khỏe của mẹ và thai nhi, phát hiện sớm các bất thường di truyền và các bệnh truyền nhiễm có thể ảnh hưởng đến thai kỳ. Thực hiện đầy đủ các xét nghiệm này theo chỉ định của bác sĩ sẽ giúp phát hiện sớm các vấn đề có thể xảy ra và tạo điều kiện thuận lợi cho một thai kỳ khỏe mạnh, an toàn.
