Dấu hiệu ung thư buồng trứng thường không rõ ràng và dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề sức khỏe thông thường. Đây là lý do vì sao ung thư buồng trứng thường được phát hiện muộn. Hãy cùng Gene Solutions tìm hiểu những dấu hiệu cảnh báo ung thư buồng trứng mà chị em phụ nữ cần chú ý.
Vì sao ung thư buồng trứng được gọi là “kẻ thầm lặng”?
Ung thư buồng trứng là tình trạng các tế bào bất thường phát triển không kiểm soát trong buồng trứng. Ung thư buồng trứng được gọi là “kẻ thầm lặng” vì ở giai đoạn đầu, bệnh hầu như không có triệu chứng rõ ràng.
Theo số liệu từ GLOBOCAN 2020, trên toàn cầu hiện có hơn 314.000 ca mắc mới và 207.000 ca tử vong mỗi năm vì ung thư buồng trứng. Tại Việt Nam, ghi nhận có 1.534 ca mắc mới mỗi năm.
So với các loại ung thư khác, ung thư buồng trứng càng khó phát hiện hơn. Loại ung thư này phát triển âm thầm và thường chỉ được phát hiện khi đã di căn. Theo thống kê, khoảng 70–80% ca ung thư buồng trứng được chẩn đoán khi đã ở giai đoạn III hoặc IV. Dù đứng thứ 7 trong danh sách các loại ung thư phổ biến ở phụ nữ, nhưng ung thư buồng trứng lại có tỷ lệ tử vong cao, chủ yếu vì bệnh thường được phát hiện ở giai đoạn muộn.
8 dấu hiệu cảnh báo sớm ung thư buồng trứng
Ung thư buồng trứng thường rất mơ hồ khó nhận biết, nhưng không phải là không có dấu hiệu. Dưới đây là 8 dấu hiệu ung thư buồng trứng mà cơ thể bạn có thể đang cố gắng cảnh báo:
1. Vùng bụng dưới “lạ thường”
Khi khối u bắt đầu hình thành trong buồng trứng, nó có thể gây viêm, tích tụ dịch hoặc chèn ép các cơ quan lân cận trong ổ bụng như ruột, bàng quang, dạ dày. Điều này tạo ra cảm giác căng tức, đầy bụng, thậm chí đau nhẹ nhưng dai dẳng ở vùng bụng dưới.
Các triệu chứng này thường bị nhầm lẫn với đầy hơi thông thường, rối loạn tiêu hóa hay hội chứng ruột kích thích. Nhưng nếu tình trạng kéo dài nhiều ngày, lặp đi lặp lại và không liên quan đến chế độ ăn uống, hãy đi khám chuyên khoa để được kiểm tra kỹ hơn.
2. Rối loạn kinh nguyệt, nội tiết
Buồng trứng là bộ phận đảm nhiệm chức năng sinh sản, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa hormone sinh dục nữ. Khi xuất hiện khối u, hệ thống nội tiết có thể bị rối loạn, và chu kỳ kinh nguyệt chính là chiếc “đồng hồ sinh học” đầu tiên phát tín hiệu.
Những dấu hiệu bất thường cần lưu ý:
- Kinh nguyệt kéo dài hơn bình thường
- Chu kỳ kinh không đều, đến sớm hoặc trễ bất thường
- Ra máu giữa kỳ kinh
- Ra máu sau khi đã mãn kinh
Tuy nhiên, một số chị em có thể gặp phải tình trạng rối loạn kinh nguyệt hay chu kỳ không đều do các yếu tố khác như stress, thay đổi chế độ ăn uống hay thuốc men. Điều này khiến việc nhận biết các dấu hiệu bệnh lý về phụ khoa trở nên khó khăn hơn, dễ bị nhầm lẫn. Chính vì vậy, hãy duy trì thói quen theo dõi sức khỏe định kỳ, đặc biệt là khi có những dấu hiệu bất thường về chu kỳ kinh nguyệt, để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
3. Thói quen ăn uống thay đổi
Một trong những dấu hiệu sớm thường bị bỏ qua là thay đổi thói quen ăn uống. Bạn có thể thấy:
- Nhanh no dù mới chỉ ăn vài miếng
- Chán ăn mà không rõ lý do
- Sụt cân dù không ăn kiêng hay tập luyện
Nếu những thay đổi bắt nguồn từ ung thư buồng trứng, nguyên nhân có thể là do khối gây áp lực lên dạ dày và các cơ quan tiêu hóa xung quanh. Áp lực này làm cho bạn cảm thấy no bụng hoặc đầy hơi. Thêm vào đó, các tế bào ung thư có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa trong cơ thể, dẫn đến mất cảm giác thèm ăn.
4. Thói quen tiểu tiện bất thường
Một dấu hiệu ung thư buồng trứng sớm mà nhiều người ít nghĩ đến là sự thay đổi trong thói quen đi tiểu. Người bệnh có thể xuất hiện một số tình trạng như:
- Tiểu nhiều lần hơn bình thường, kể cả ban đêm
- Tiểu rắt, cảm giác buồn tiểu liên tục, dù bàng quang không đầy
- Tiểu khó, phải rặn nhẹ hoặc có cảm giác không hết nước
Điều này xảy ra vì buồng trứng nằm gần bàng quang và niệu quản. Khi có khối u ở buồng trứng, khối u có thể chèn ép lên bàng quang, làm giảm thể tích chứa hoặc gây rối loạn chức năng bài tiết. Khi đó, chúng ta sẽ cảm thấy phải đi tiểu thường xuyên, hoặc có cảm giác mót tiểu dù bàng quang chưa đầy.
Khác với nhiễm trùng tiểu, tình trạng này không gây tiểu buốt, tiểu rát và thường không cải thiện dù uống nhiều nước hoặc nghỉ ngơi.
5. Đau lưng hoặc đau khi quan hệ tình dục
Đau lưng hoặc đau khi quan hệ tình dục là vấn đề khá phổ biến, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, nếu cơn đau này xuất hiện kéo dài và không cải thiện, thì đây có thể là cảnh báo của bệnh lý – trong đó có ung thư buồng trứng.
Khi có khối u phát triển trong buồng trứng, nó có thể chèn ép lên các dây thần kinh ở vùng thắt lưng hoặc cột sống dưới, gây ra những cơn đau lưng dưới. Khối u tăng kích thước hoặc quá lớn gây chèn ép, tăng nhạy cảm các cơ quan trong khung chậu như tử cung, phần phụ, cơ và mô liên kết vùng chậu gây cảm giác đau khi quan hệ tình dục hoặc căng tức, khó chịu vùng bụng dưới.
6. Cảm giác mệt mỏi, kiệt sức kéo dài
Một trong những dấu hiệu ung thư buồng trứng dễ nhận thấy là cảm giác mệt mỏi kéo dài mà không có lý do. Khi khối u phát triển, cơ thể phải “chiến đấu” liên tục với sự hiện diện của tế bào ung thư, làm tiêu hao năng lượng ngay cả khi không hoạt động nhiều.
Khối u có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa trong cơ thể, làm mất cân bằng dinh dưỡng và dẫn đến thiếu hụt năng lượng. Bên cạnh đó, tình trạng thiếu máu hoặc viêm mạn tính kéo dài do bệnh cũng làm cơ thể luôn cảm thấy mệt mỏi, nặng nề, giảm sức bền.
Biểu hiện thường gặp:
- Dễ kiệt sức sau những việc đơn giản
- Luôn thấy uể oải, thiếu năng lượng
- Giảm khả năng tập trung, hay quên
7. Da xanh xao, thiếu sức sống
Khi cơ thể xuất hiện khối u, nhiều quá trình quan trọng trong cơ thể sẽ bị ảnh hưởng, bao gồm sản xuất máu, hấp thụ dinh dưỡng và hệ miễn dịch. Cụ thể:
- Thiếu máu: Việc này diễn ra khi khối u gây chảy máu ngầm hoặc làm suy giảm chức năng của tủy xương, dẫn đến tình trạng thiếu máu.
- Suy dinh dưỡng tế bào: Cơ thể không thể hấp thụ tốt dưỡng chất từ thức ăn, khiến tế bào thiếu dinh dưỡng và da trở nên kém tươi.
- Hệ miễn dịch suy yếu: Khi hệ miễn dịch suy yếu, cơ thể không còn khả năng duy trì các chức năng bình thường, dẫn đến việc da mất sức sống và dễ bị tái nhợt.
8. Đầy bụng sau ăn, khó tiêu thường xuyên
Người bệnh ung thư buồng trứng có thể gặp nhiều vấn đề dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác, đặc biệt là các bệnh lý về tiêu hóa.
Việc đầy bụng sau ăn, khó tiêu thường xuyên là tình trạng có thể xảy ra trong nhiều trường hợp. Tuy nhiên, trong trường hợp tình trạng này xuất phát từ ung thư buồng trứng, có thể là do khối u đã phát triển, gây chèn ép đến các bộ phận khác trong cơ thể. Cụ thể:
- Chèn ép dạ dày hoặc ruột: Khối u gây áp lực lên dạ dày hoặc ruột, làm cản trở quá trình tiêu hóa thức ăn.
- Ảnh hưởng đến cơ trơn ruột: Khối u có thể làm thay đổi hoạt động của cơ trơn trong ruột, khiến cơ thể dễ bị đầy hơi và khó tiêu sau khi ăn.
- Gây viêm hoặc rối loạn nội tiết: Khối u cũng có thể gây viêm hoặc làm rối loạn các hormone điều hòa quá trình tiêu hóa.
Khác với chứng rối loạn tiêu hóa thông thường, tình trạng này không cải thiện rõ rệt khi thay đổi chế độ ăn uống. Ngoài ra, tình trạng này có thể kèm theo các triệu chứng khác như chán ăn, mệt mỏi hoặc sút cân nhanh.
Nhóm phụ nữ nào nên đặc biệt chú ý đến ung thư buồng trứng?
Ung thư buồng trứng có thể xảy ra ở bất kỳ phụ nữ nào, nhưng một số nhóm phụ nữ có nguy cơ cao hơn và cần đặc biệt chú ý đến các dấu hiệu ung thư buồng trứng bất thường để phát hiện bệnh sớm. Dưới đây là những nhóm phụ nữ có nguy cơ cao cần lưu ý:
1. Phụ nữ trên 40 tuổi – đặc biệt sau mãn kinh
Khi tuổi càng cao, nguy cơ mắc ung thư buồng trứng càng tăng. Đặc biệt, phụ nữ sau mãn kinh sẽ trải qua những thay đổi lớn trong cơ thể, đặc biệt là về nội tiết tố, điều này làm tăng khả năng xuất hiện các bất thường ở buồng trứng. Đặc biệt, hầu hết các ca ung thư buồng trứng được phát hiện ở độ tuổi từ 50–65.
2. Phụ nữ có tiền sử gia đình mắc ung thư buồng trứng hoặc ung thư vú
Nếu trong gia đình bạn có mẹ, chị em gái hoặc bà từng mắc ung thư buồng trứng hoặc ung thư vú, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn. Điều này có thể là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ di truyền. Nếu các thành viên trong gia đình phát hiện ung thư ở độ tuổi trẻ, nguy cơ di truyền càng cao. Những người có yếu tố gia đình này cần chú ý theo dõi sức khỏe và thường xuyên khám sàng lọc để phát hiện bệnh kịp thời.
3. Phụ nữ mang đột biến gen BRCA1 hoặc BRCA2
Đột biến gen BRCA1 và BRCA2 là một yếu tố di truyền làm tăng nguy cơ ung thư buồng trứng 10-40 lần so với những người không mang gen. Đây là lý do vì sao nhiều người nổi tiếng, như Angelina Jolie, đã chủ động làm xét nghiệm gen để xác định nguy cơ và thực hiện các biện pháp phòng ngừa sớm.
4. Phụ nữ béo phì, hút thuốc lá hoặc lạm dụng rượu bia
Béo phì, hút thuốc lá và lạm dụng rượu bia là những yếu tố có thể làm rối loạn hormone và tăng phản ứng viêm mạn tính trong cơ thể. Những yếu tố này tạo điều kiện thuận lợi cho sự hình thành và phát triển của tế bào ung thư.
5. Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc hiếm muộn
Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc hiếm muộn thường xuyên phải đối mặt với tình trạng mất cân bằng nội tiết tố trong cơ thể. Tình trạng này có thể làm tăng nguy cơ hình thành các khối u trong buồng trứng.
Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy việc điều trị hỗ trợ sinh sản nếu không được theo dõi và kiểm soát chặt chẽ cũng có thể làm tăng nguy cơ phát triển các tế bào bất thường, dẫn đến ung thư buồng trứng.
Cách chủ động bảo vệ sức khỏe
Nếu bạn thuộc một trong những nhóm phụ nữ có nguy cơ cao trên, hãy thực hiện những biện pháp sau để giảm nguy cơ mắc ung thư buồng trứng:
- Tầm soát định kỳ: Thực hiện tầm soát ung thư buồng trứng theo khuyến cáo của bác sĩ để phát hiện bệnh sớm.
- Theo dõi sức khỏe: Quan sát và ghi nhận bất kỳ dấu hiệu bất thường nào trong cơ thể.
- Duy trì lối sống lành mạnh: Ăn uống cân đối, tập thể dục đều đặn, tránh xa các yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát.
Những phương pháp tầm soát ung thư buồng trứng hiện nay
Dưới đây là các phương pháp được sử dụng phổ biến:
1. Siêu âm qua ngả âm đạo (TVUS)
Đây là phương pháp sử dụng đầu dò siêu âm đưa vào âm đạo để quan sát hình ảnh bên trong buồng trứng, tử cung và vùng chậu.
Ưu điểm:
- Không đau, không xâm lấn nhiều
- Có thể phát hiện khối u bất thường về hình dạng, kích thước
Hạn chế:
- Không thể xác định được tính chất của khối u (lành tính hay ác tính)
- Không phát hiện được tổn thương nhỏ hoặc di căn sớm
2. Xét nghiệm máu CA-125, HE4 và chỉ số ROMA
CA-125: Là chất chỉ điểm khối u thường tăng cao trong ung thư buồng trứng
HE4: Là dấu ấn sinh học mới, có độ đặc hiệu cao hơn CA-125
Chỉ số ROMA: Kết hợp CA-125, HE4 và tình trạng mãn kinh để đánh giá nguy cơ
Ưu điểm:
- Đơn giản, dễ thực hiện
- Thường được sử dụng kết hợp để theo dõi tiến triển của bệnh trong điều trị
Hạn chế:
- CA-125 có thể tăng trong nhiều trường hợp bệnh lý lành tính (viêm nhiễm, lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung…)
- HE4 và ROMA chưa phổ biến rộng rãi tại tất cả cơ sở y tế
- Không đủ độ chính xác, dễ đưa ra kết quả dương tính giả, gây hoang mang cho người bệnh
3. Chẩn đoán hình ảnh CT scan, MRI, nội soi ổ bụng
Dùng để xác định mức độ lan rộng, vị trí, kích thước khối u và các tổn thương liên quan.
Ưu điểm:
- Độ chính xác cao trong đánh giá toàn diện
- Giúp phân biệt được u lành hay ác
Hạn chế:
- Chi phí cao
- Có thể cần tiêm thuốc cản quang
- Không dùng thường quy cho tầm soát sớm mà chủ yếu dùng trong chẩn đoán hoặc nghi ngờ người thực hiện mang bệnh
4. Xét nghiệm ctDNA (DNA khối u lưu hành trong máu)
Phương pháp tầm soát mới, phát hiện sớm ung thư thông qua việc phân tích ctDNA (DNA khối u lưu hành) trong máu. Phương pháp này sử dụng công nghệ giải trình tự gen để tìm các đoạn DNA của tế bào ung thư lưu hành trong máu, đồng thời tích hợp công nghệ AI để xác định vị trí khối u.
Ưu điểm:
- Không xâm lấn
- Có thể phát hiện sớm ctDNA trong máu, ngay khi khối u còn rất nhỏ và chưa gây ra những triệu chứng bất thường
Hạn chế: Tập trung tại các bệnh viện, cơ sở y tế tại các thành phố lớn, chưa phổ biến tại các cơ sở y tế nhỏ.
Bảng so sánh phương pháp tầm soát ung thư buồng trứng
| Phương pháp | Mức độ xâm lấn | Độ chính xác | Ai nên làm |
| Siêu âm qua ngả âm đạo | Thấp | Trung bình | Phụ nữ xuất hiện các dấu hiệu ung thư buồng trứng, nhóm có nguy cơ cao |
| CA-125/HE4/ROMA | Không xâm lấn | Thấp | Thường được sử dụng trong chẩn đoán hơn là tầm soát |
| CT Scan/MRI/Nội soi | Trung bình – cao | Trung bình | Thường được sử dụng cho người đã nghi ngờ hoặc dùng trong chẩn đoán nhằm điều trị |
| Xét nghiệm ctDNA | Không xâm lấn | Cao | Người khỏe mạnh, không nằm trong nhóm có nguy cơ cao |
Những câu hỏi thường gặp (FAQ)
Câu hỏi 1: Ung thư buồng trứng có thể phòng ngừa được không?
Hiện tại, không có cách phòng ngừa hoàn toàn ung thư buồng trứng. Tuy nhiên, bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách thực hiện các biện pháp:
- Tầm soát định kỳ, nhất là nếu thuộc nhóm nguy cơ cao.
- Sinh con và cho con bú, một số nghiên cứu cho thấy đây là yếu tố bảo vệ buồng trứng.
- Duy trì lối sống lành mạnh, tránh béo phì, không hút thuốc, hạn chế rượu bia.
- Xét nghiệm gen BRCA1/2 nếu gia đình có tiền sử ung thư buồng trứng hoặc vú.
- Phẫu thuật dự phòng: Trong một số trường hợp có nguy cơ rất cao, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật dự phòng (cắt buồng trứng, vòi trứng) để giảm nguy cơ ung thư. Tuy nhiên, đây là quyết định quan trọng và cần tham khảo kỹ ý kiến bác sĩ chuyên khoa trước khi thực hiện.
Nhìn chung, dù không thể phòng ngừa hoàn toàn, nhưng những biện pháp trên giúp giảm đáng kể nguy cơ ung thư buồng trứng và nâng cao sức khỏe tổng thể. Ngoài ra, hãy chú ý đến những thay đổi của cơ thể, đặc biệt, nếu xuất hiện các dấu hiệu ung thư buồng trứng bất thường hãy đến bệnh viện để được thăm khám.
Câu hỏi 2: Bao lâu nên đi tầm soát một lần?
Hiện nay, chưa có khuyến cáo tầm soát định kỳ cho tất cả phụ nữ như với ung thư cổ tử cung. Tuy nhiên:
Phụ nữ có nguy cơ cao (trên 40 tuổi, sau mãn kinh, có tiền sử gia đình mắc ung thư buồng trứng hoặc vú, mang đột biến gen BRCA1/2…) nên tham khảo bác sĩ để tầm soát khoảng 6–12 tháng/lần. Thời gian cụ thể và phương pháp tầm soát sẽ được cá nhân hóa theo tình trạng sức khỏe.
Phụ nữ xuất hiện triệu chứng bất thường (đầy bụng, khó tiêu, chán ăn, sụt cân, rối loạn kinh nguyệt…) nên khám ngay, không nên chờ đến kỳ tầm soát định kỳ.
Ngoài ra, người từng mắc ung thư buồng trứng cần theo dõi định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ điều trị để phát hiện tái phát sớm.
Câu hỏi 3: Tầm soát có đau không?
Hầu hết các phương pháp tầm soát ung thư buồng trứng không gây đau hoặc chỉ gây khó chịu nhẹ. Ví dụ:
- Siêu âm ngả âm đạo: không đau, chỉ có thể hơi khó chịu, đặc biệt nếu lần đầu thực hiện.
- Xét nghiệm máu (CA-125, HE4, ROMA): hoàn toàn không đau, chỉ lấy mẫu máu như bình thường.
- CT scan, MRI: không đau. Đôi khi có tiêm thuốc cản quang, cảm giác chỉ nhẹ hoặc hơi lạnh.
- Nội soi ổ bụng (chỉ thực hiện nếu cần chẩn đoán hoặc điều trị, không dùng cho tầm soát thường quy): là thủ thuật xâm lấn, cần gây mê, vì vậy không áp dụng cho tầm soát định kỳ.
- Xét nghiệm ctDNA: Hoàn toàn không đau, phương pháp này thường phân tích ctDNA qua mẫu máu.
Câu hỏi 4: Chi phí khoảng bao nhiêu và bảo hiểm có chi trả không?
Chi phí tầm soát ung thư buồng trứng phụ thuộc vào loại xét nghiệm, số lượng phương pháp sử dụng và cơ sở y tế bạn chọn. Ví dụ, siêu âm ngả âm đạo, xét nghiệm máu CA-125 hay HE4, CT scan hay MRI sẽ có mức giá khác nhau, và nếu kết hợp nhiều phương pháp, chi phí sẽ cao hơn.
Về bảo hiểm y tế:
- Bảo hiểm y tế bắt buộc (BHYT) thường không chi trả cho tầm soát định kỳ ở người không có triệu chứng.
- Nếu bạn có triệu chứng nghi ngờ hoặc được bác sĩ chỉ định xét nghiệm, một số dịch vụ có thể được BHYT hỗ trợ một phần.
- Bảo hiểm sức khỏe tư nhân có thể chi trả một phần hoặc toàn bộ chi phí, tùy vào điều khoản hợp đồng.
Lời khuyên: Để tiết kiệm ngân sách, hãy chủ động hỏi trước cơ sở y tế về chi phí từng xét nghiệm và khả năng được bảo hiểm hỗ trợ trước khi thực hiện.
Kết luận
Nhận biết dấu hiệu ung thư buồng trứng sớm là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe phụ nữ. Dù mỗi biểu hiện riêng lẻ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng khi xuất hiện đồng thời nhiều dấu hiệu bất thường hoặc kéo dài, hãy chủ động đi khám. Phát hiện sớm giúp tăng cơ hội điều trị thành công và duy trì chất lượng cuộc sống.
Lưu ý:
Thông tin trong bài viết chỉ mang tính tham khảo, dựa trên kiến thức y khoa hiện có từ các nguồn uy tín như GLOBOCAN, Mayo Clinic, American Cancer Society, và National Cancer Institute. Bài viết không thay thế cho chẩn đoán, tư vấn hoặc chỉ định y khoa từ bác sĩ. Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu ung thư buồng trứng nào, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám kịp thời.
Tham khảo:
https://www.cancer.org/cancer/types/ovarian-cancer.html
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/ovarian-cancer/symptoms-causes/syc-20375941
