Gần đây, trên mạng xã hội có lan truyền một số thông tin không chính xác về công nghệ SPOT-MAS™* do Viện di truyền y học và Gene Solutions nghiên cứu phát triển. Đã có nhiều bài báo dựa vào những thông tin chưa xác thực với Viện di truyền y học, dẫn đến gây lẫn lộn giữa phương pháp SPOT-MAS™ với xét nghiệm CEA (Carcinoembryonich antigen) tìm dấu ấn ung thư, hoặc nghi vấn về quá trình nghiên cứu phát triển, từ đó đặt câu hỏi về tính chính xác và hiệu quả của công nghệ SPOT-MAS™.
Công nghệ SPOT-MAS™ sử dụng kĩ thuật giải trình tự gen thế hệ mới để phát hiện sự xuất hiện của DNA tế bào ung thư do khối u phóng thích vào trong máu (ctDNA). Vì cùng thực hiện lấy máu nên có sự nhầm lẫn với kĩ thuật marker ung thư xét nghiệm CEA, nhưng thực tế hai kĩ thuật này hoàn toàn khác nhau.
Công nghệ SPOT-MAS™ được nghiên cứu, phát triển và ứng dụng theo đúng quy trình khoa học gồm các giai đoạn:
2018-2021:
2022:
TS. Trần Lê Sơn trình bày tham luận “Ứng dụng SPOT-MAS™ trong tầm soát ung thư đa cơ quan” tại Hội nghị Khoa học Phòng chống Ung thư lần thứ 10 (Huế 8/2022)
Công nghệ phân tích ctDNA để ứng dụng trong tầm soát ung thư sớm không phải là phát minh của nhóm nghiên cứu SPOT-MAS™, mà là một xu hướng tầm soát ung thư đang được cả thế giới nghiên cứu phát triển.
Những nghiên cứu đầu tiên về ctDNA trong tầm soát đa ung thư được bắt đầu từ 2018, nổi bật là dự án CancerSeek do Đại học Johns Hopkins thực hiện. Đến 2021, những xét nghiệm tầm soát đa hoặc đơn ung thư dựa trên ctDNA đã được triển khai tại Mỹ, châu Âu, Ấn Độ như: xét nghiệm Galleri™ tầm soát sớm nhiều loại ung thư trong một lần thu máu, xét nghiệm TriNetra™ tầm soát sớm ung thư vú, xét nghiệm TriNetra-Prostate tầm soát sớm ung thư tiền liệt tuyến.****
ctDNA là xu hướng toàn cầu trong tầm soát ung thư ở giai đoạn sớm, được các quốc gia tiên tiến đặt kì vọng cao để triển khai trên diện rộng trong tương lai. Dữ liệu đang được đẩy nhanh thu thập thông qua các chương trình của chính phủ để chứng minh hiệu quả tích cực cho cộng đồng, đặt tiền đề cho một kỷ nguyên không còn nỗi lo ung thư. Tại Hội nghị tháng 9/2022 của Hiệp hội Ung thư châu Âu (ESMO), PATHFINDER báo cáo triển khai 6.621 phân tích. Viện Ung thư Quốc gia Mỹ (NCI) triển khai 24.000 phân tích.*****
Công nghệ phân tích ctDNA đôi khi còn được gọi là sinh thiết lỏng (liquid biopsy) tuy nhiên khái niệm này không liên quan và không ám chỉ rằng việc phân tích ctDNA có tác dụng chẩn đoán bệnh ung thư thay thế cho phương pháp sinh thiết mô. Khái niệm “sinh thiết lỏng” được các nhà khoa học, tạp chí khoa học quốc tế sử dụng một cách không chính thức như một cách gọi dễ nhớ cho công nghệ mới này.
Phân tích này được khuyến nghị sử dụng cho người trưởng thành có nguy cơ ung thư cao, chẳng hạn như người từ 40 tuổi trở lên nhằm phát hiện dấu hiệu của tế bào ung thư và dự đoán vị trí của khối u trong cơ thể. Việc phân tích ctDNA không phát hiện tất cả các bệnh ung thư và nên được dùng bổ sung – chứ không thay thế – cho các tầm soát ung thư thường quy quan trọng được khuyến cáo hiện nay. Phân tích này không dùng cho phụ nữ có thai hoặc bệnh nhân đang điều trị ung thư, không khuyến nghị cho người từ 21 tuổi trở xuống.
Kết quả phân tích không hoàn toàn loại bỏ khả năng bị ung thư do nằm ngoài phạm vi khảo sát (5 loại ung thư phổ biến nhất: Vú, Đại trực tràng, Gan, Phổi, Dạ dày) hoặc khối u quá nhỏ và nằm ở vị trí khó phóng thích ctDNA vào máu. Phân tích này không đo lường nguy cơ phát triển ung thư của một người trong tương lai và có ý nghĩa sàng lọc ở thời điểm hiện tại. Với kết quả âm tính, nên tiếp tục thăm khám sức khoẻ và sàng lọc ung thư định kỳ theo khuyến cáo phù hợp với độ tuổi và hướng dẫn của bác sĩ. Nếu kết quả “Phát hiện dấu hiệu ctDNA” kèm dự báo vị trí khối u, cần được xác nhận bằng các quy trình chẩn đoán y tế hiện hành theo chỉ định của bác sĩ (ví dụ như chẩn đoán hình ảnh và sinh thiết để chẩn đoán). Chúng tôi cam kết hỗ trợ đồng hành cùng các ca dương tính để hoàn thành việc chẩn đoán và phối hợp cùng các bệnh viện, bác sĩ để tư vấn điều trị.
Các phòng xét nghiệm đạt chuẩn EMQN (UK) và ISO 15189:2012 của Gene Solutions – Ảnh: Gene Solutions
Vì công nghệ ctDNA còn rất mới và đầy hứa hẹn trên phạm vi thế giới, nên chúng tôi hoàn toàn trân trọng sự quan tâm, cẩn trọng từ cộng đồng y khoa và báo chí. Dù có những ý kiến ủng hộ hoặc không ủng hộ về sự hiệu quả của công nghệ ctDNA từ trước đến nay, chúng tôi tin rằng những báo cáo thực tế trên các ca dương tính được xác minh bởi chẩn đoán của các bác sĩ, bệnh viện hàng đầu sẽ thể hiện được tính ứng dụng khả quan của công nghệ, đặc biệt trong bối cảnh ý thức về phòng chống ung thư giai đoạn sớm còn chưa cao, gánh nặng chữa trị ung thư phát hiện muộn còn là nỗi ám ảnh của nhiều gia đình và xã hội. Song hành với nỗ lực chứng minh hiệu quả giảm tử vong ung thư từ ctDNA của thế giới, chúng tôi kỳ vọng chúng ta cũng có được một giải pháp tương tự cho bức tranh ung thư tại Việt Nam theo đúng tinh thần “Ung thư biết sớm trị lành”.
* Bản quyền logo “SPOT-MAS™” đã được Cục Bản quyền tác giả cấp giấy chứng nhận đăng ký cho Gene Solutions. Ngoài ra, Công ty đã và đang tiến hành các thủ tục pháp lý theo quy định để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu SPOT-MAS™ tại Cục Sở Hữu Trí Tuệ. Mọi hành vi sử dụng, trích dẫn tên, logo, nhãn hiệu SPOT-MAS™ cần được sự đồng ý trước bằng văn bản từ đơn vị chủ quản.
** Kết quả nghiên cứu công bố trên Tạp chí Y học, T4/2022: SPOT-MAS™ có độ đặc hiệu đạt 95,9%.
*** https://vnexpress.net/trien-vong-cua-cong-nghe-spot-mas-trong-tam-soat-ung-thu-4520382.html
**** Theo https://trinetra360.com/; https://www.galleri.com/
***** theo ESMO (2022 Congress- A new era of early cancer detection) Pathfinder báo cáo triển khai 6.621 phân tích , NCI (National Cancer Institute – Hoa Kỳ) triển khai 24.000 phân tích.
Chương trình dành cho cộng đồng “Vì một Việt Nam không còn nỗi lo ung thư”, nhằm góp phần nâng cao nhận thức về tầm soát, phát hiện sớm ung thư thông qua hình thức tặng 7.000 suất tầm soát ung thư miễn phí bằng công nghệ SPOT-MASTM, cho hơn 100 doanh nghiệp, bệnh viện và phòng khám khắp cả nước.
» Xem chi tiết «
» Xem trên VNExpress «
© 2020 BẢN QUYỀN THUỘC VỀ GENE SOLUTIONS
Người đại diện Pháp luật: Nguyễn Hữu Nguyên
GPĐKKD số 0314215140 – sở KHĐT TP. HCM cấp ngày 23/01/2017
Tư vấn di truyền
